Σε συνέχεια της αρθρογραφίας μας γύρω από το ζήτημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναδημοσιεύουμε άρθρο της Άνα Παλάθιο, πρώην υπουργού εξωτερικών της Ισπανίας, που αναρωτιέται για το εάν μπορεί να επιβιώσει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η πρώην υπουργός με το άρθρο της καταλήγει να είναι άλλος ένας δείκτης του έντονου προβληματισμού που αναπτύσσεται αυτήν την περίοδο σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όταν ακούγεται από πρώην υπουργούς, διπλωμάτες, πολιτικούς και οικονομικούς αναλυτές, ακόμη και από αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι αυτή βρίσκεται στη χειρότερη στιγμή της, τότε μπορεί να πει κανείς ότι αυτή η συζήτηση δεν είναι άνευ αντικειμένου. Βέβαια είναι φυσικό, από την πλευρά των ευρωλάγνων, να μην υπάρχει πλήρης σύμπτωση στις εκτιμήσεις τους. Η Άνα Παλάθιο αναφέρεται σε μια επιστροφή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις αξίες της. Αξίες, βέβαια, που η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είχε ποτέ, γιατί αυτό που γίνεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι να ξηλώνονται όλες οι κοινωνικές κατακτήσεις των εργαζομένων τις περισσότερες από τις οποίες είχαν κατακτήσει από την εποχή που υπήρχε η Σοβιετική Ένωση. Μετά τις αντεπαναστατικές αλλαγές στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης αρχίζει μια συνολική επίθεση ενάντια στα κοινωνικά δικαιώματα των εργαζομένων, ενώ ξέσπασαν και οι πόλεμοι στην ίδια την Ευρώπη. Σ’ αυτό το ξήλωμα των κοινωνικών δικαιωμάτων πρωταγωνίστησαν οι αστικές τάξεις. Η πολιτική της αφαίρεσης των κατακτήσεων των εργαζομένων έγινε επίσημη πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι ελευθερίες και τα δημοκρατικά δικαιώματα περιορίστηκαν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πήρε μέρος σε πολέμους, οι οποίοι διαρκούν μέχρι σήμερα. Εξέθρεψε τον ακροδεξιό και φασιστικό πολιτικό λόγο. Οι παλινορθωμένες αστικές τάξεις στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες διακρίθηκαν ιδιαιτέρως στην αποκατάσταση των συνεργατών του Γερμανικού ναζισμού την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι απόγονοι των οποίων έγιναν οι νέες πολιτικές ελίτ στις χώρες αυτές. Στην κατεύθυνση αυτή η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε άμεση συμμετοχή. Τελευταία απόδειξη τα γεγονότα και το πραξικόπημα στην Ουκρανία. Ο αντικομμουνισμός έγινε επίσημη ιδεολογία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το ξαναγράψιμο της ιστορίας, με την αντιστροφή της ιστορικής αλήθειας, δικαίωνε τον ακροδεξιό πολιτικό λόγο. Ήταν «λογικό» να φουντώσει η ακροδεξιά φιλολογία και η φασιστική ιδεολογία. Σήμερα στέκονται ανήσυχοι μπροστά σε ό, τι εξέθρεψαν οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό, όμως, που θέλουμε να τονίσουμε για το άρθρο της Άνα Παλάθιο είναι ότι φέρνει με απόλυτη σαφήνεια στην επιφάνεια τα διλήμματα που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση και τις αντιθέσεις που επικρατούν – και οξύνονται, ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σημειώνουμε μια διάκριση που κάνει για την Κίνα, που θεωρεί ότι υποστηρίζει την παγκοσμιοποίηση αποκλειστικά και μόνο για οικονομικούς λόγους, επιχειρώντας μια διάκριση ως προς το πολιτικό εποικοδόμημα της Κίνας. Αυτή η διάκριση είναι αξιοπρόσεκτη και έχει τη σημασία της για πολιτικούς και ιδεολογικούς λόγους. Στη χώρα μας έχει ανοίξει η συζήτηση για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Προς το παρόν περιορίζεται στο ζήτημα της παραμονής και στης εξόδου από το ευρώ. Σταδιακά, όμως, επεκτείνεται και στο ζήτημα της παραμονής και της αποδέσμευσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κατά τη γνώμη μας αρχίζει να ωριμάζει στον Ελληνικό λαό το ζήτημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γίνεται άμεσο πρόβλημά του, που εντάσσεται πιο έντονα στην ταξική πάλη. Αρχίζει να ξεκαθαρίζει το πως μια κυρίαρχη αντίθεση της Ελληνικής κοινωνίας βρίσκεται σε διαλεκτική ενότητα με τη βασική αντίθεση, το πως τροφοδοτεί την επίλυση της βασικής αντίθεσης, το πως οξύνει την ταξική πάλη, το πως πρέπει να μπει στο επίκεντρο της πάλης της εργατικής τάξης και της κοινωνικής συμμαχίας. Αρχίζει, όμως, να ξεκαθαρίζει, επίσης, και το πως είναι λάθος να αγνοεί κανείς την κυρίαρχη αντίθεση.
Μπορεί να επιβιώσει η Ευρωπαϊκή Ένωση;
Η μόνη επιλογή της ΕΕ για να αντιμετωπίσει τις ΗΠΑ του Τραμπ είναι να επιστρέψει και να ενισχύσει τις αξίες στις οποίες στηρίχθηκε εξ αρχής: τη δεκτικότητα, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη γνώση και το κράτος δικαίου.
Έπειτα από χρόνια κατακερματισμού και αυξανόμενων εντάσεων, η Ευρωπαϊκή Ένωση κινδυνεύει να απολέσει μερικά από τα πιο σημαντικά στοιχεία της: την ειρήνη, την ευημερία, την ελευθερία μετακίνησης και αξίες όπως η ανοχή, η δεκτικότητα και η ενότητα. Θα ενωθούν εγκαίρως οι Ευρωπαίοι για να τα διασώσουν όλα αυτά;
Ο κίνδυνος με τον οποίο βρίσκεται αντιμέτωπη η ΕΕ κατέστη απόλυτα εμφανής τον περασμένο Ιούνιο, όταν η Βρετανία ψήφισε υπέρ της αποχώρησής της από την ΕΕ, ενώ η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ επιδείνωσε την κατάσταση. Οι ΗΠΑ, ο πιο στενός και ισχυρός σύμμαχος της Ευρώπης – ήτοι ένας σημαντικός εταίρος στον τομέα της ασφάλειας και θιασώτης των ίδιων κοινών αξιών -, ακολουθούν πλέον μια εντελώς διαφορετική πορεία, απειλώντας να εγκαταλείψουν την κλονισμένη και διαιρεμένη Ευρώπη σε έναν σκληρό κόσμο που επιθυμεί τη διάλυσή της.
Αυτό μπορεί να ακούγεται υπερβολικό. Αρκετοί πολιτικοί στις ΗΠΑ παραμένουν πεπεισμένοι ότι η αμερικανική εξωτερική πολιτική θα καθοριστεί από τα πιο νηφάλια στελέχη της κυβέρνησης Τραμπ, όπως ο υπουργός Αμυνας Τζέιμς Μάτις και ο υπουργός Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον.
«Μην ανησυχείτε», δηλώνουν, «το χειρότερο δεν θα συμβεί». Αλλά, με βάση την εμπειρία μου, αυτοί που μετράνε πραγματικά είναι όσοι έχουν την προσοχή του προέδρου. Και έως σήμερα όλα δείχνουν ότι οι πολιτικές του Τραμπ καθορίζονται από τα πρόσωπα του στενού του κύκλου. Όλες οι ανακοινώσεις και όλα τα διατάγματά του κατά τη διάρκεια των πρώτων εβδομάδων στην προεδρία, εκφράζουν μία και μοναδική ιδεολογική προοπτική: εκείνη που εδώ και καιρό ενστερνίζεται ο επικεφαλής στρατηγικού σχεδιασμού του Λευκού Οίκου Στιβ Μπάνον, ένας ακραίος εθνικιστής, οπαδός του ιταλού φασίστα φιλοσόφου Τζούλιους Εβολα και ηγετική φυσιογνωμία, εδώ και καιρό, της αμερικανικής «εναλλακτικής Δεξιάς» (alt-right), των υποστηρικτών της ανωτερότητας της λευκής φυλής.
Το πρόβλημα για την ΕΕ δεν είναι πλέον η αδιαφορία, το κυριότερο από τα αρνητικά στοιχεία που σημάδεψαν τη στάση του Μπαράκ Ομπάμα προς την Ευρώπη, αλλά η απόλυτη εχθρότητα. Η επιδοκιμασία του Brexit από τον Τραμπ και η υποτιμητική του αναφορά στην «κοινοπραξία» της Ευρώπης κατά την εμφάνισή του με τη βρετανίδα πρωθυπουργό Τερέζα Μέι αποτελούν εκφράσεις αυτής της εχθρότητας. Πλέον η Ευρώπη βρίσκεται εγκλωβισμένη ανάμεσα στις ΗΠΑ και στη Ρωσία που επιθυμούν τη διαίρεσή της. Πώς μπορούμε να αντιδράσουμε εμείς οι Ευρωπαίοι;
Μια επιλογή είναι να ενδώσουμε στον Τραμπ. Όπως έκανε η Τερέζα Μέι κατά την επίσκεψή της στην Ουάσιγκτον, όταν στεκόταν σιωπηλή καθώς ο αμερικανός πρόεδρος δήλωνε υπέρ των βασανιστηρίων. Αλλά για την Ευρώπη ένας τέτοιος κατευνασμός του Τραμπ θα ήταν κάθε άλλο παρά επωφελής. Είναι οι αξίες μας, όχι τα σύνορά μας, αυτές που μας καθορίζουν. Δεν έχει νόημα να τις εγκαταλείψουμε, ειδικά για να κερδίσουμε την εύνοια ενός ηγέτη ο οποίος έχει αποδείξει ότι είναι παρορμητικός και απόλυτα αναξιόπιστος.
Μια άλλη επιλογή είναι να βρούμε έναν νέο σωτήρα – ενδεχομένως μια χώρα όπως η Κίνα, η οποία όχι μόνο διαθέτει μια πολύ ισχυρή, ανάλογη με εκείνη της Αμερικής, οικονομία αλλά έχει καταφέρει να τραβήξει και την προσοχή όλων το τελευταίο διάστημα εξαιτίας του προέδρου της, ο οποίος υπερασπίζεται με σθένος την παγκοσμιοποίηση. Αλλά θα πρέπει να προστατευτούμε από τους ψευτο-μεσσίες. Το όραμα για την παγκόσμια τάξη πραγμάτων που προωθείται από την Κίνα, επικεντρώνεται σχεδόν αποκλειστικά στις οικονομικές σχέσεις. Αλλά η ανθρωπότητα παραμένει ενωμένη χάρη σε μια αίσθηση κοινού σκοπού, και όχι μόνον εξαιτίας της λειτουργίας της αγοράς. Διαφορετικά, η ενιαία αγορά της ΕΕ θα επαρκούσε για την προστασία της Ένωσης από όλα όσα σήμερα απειλούν την ύπαρξή της.
Η τρίτη επιλογή – και η μόνη βιώσιμη για την ΕΕ – είναι η αυτάρκεια και η αυτοδιάθεση. Μόνο μέσω της ενίσχυσης των δικών της θέσεων στη διεθνή σκηνή μπορεί η Ευρώπη να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την ανερμάτιστη στάση της Αμερικής προς τους συμμάχους της. Η ΕΕ πρέπει να επιβεβαιώσει και να προωθήσει τις αξίες – τη δεκτικότητα, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη γνώση, το κράτος δικαίου – που τις επέτρεψαν να ανακάμψει, να αναπτυχθεί και να ακμάσει για περισσότερο από επτά δεκαετίες.
Αλλά για να συμβεί αυτό είναι απαραίτητα και τα έργα πέρα από τα λόγια. Και οι όποιες ενέργειες ενδέχεται να είναι δύσκολο να πραγματοποιηθούν κατά τους επόμενους εννέα μήνες εξαιτίας των εθνικών εκλογών στην Ολλανδία, στη Γαλλία και στη Γερμανία. Και θα είναι ακόμη πιο δύσκολο στην περίπτωση που ένας εξτρεμιστής υποψήφιος αναδειχθεί αναπάντεχα νικητής σε κάποια από αυτές. Αλλά εάν ο πολιτικός πυρήνας της Ευρώπης αντέξει, όπως αναμένεται, τότε η ΕΕ θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις ολοένα εχθρικότερες εξωτερικές δυνάμεις και να κινηθεί προς το μέλλον με συγκεκριμένο σκοπό.
Πηγή: e-Βήμα
COMMENTS