Θα μπορούσε να σκεφθεί κανείς ότι θα γινόταν απόπειρα πραξικοπήματος από την πλευρά του στρατού σε μια χώρα του ΝΑΤΟ, την Τουρκία, με το συγκεκριμένο ιστορικό παρελθόν στα πραξικοπήματα, χωρίς να το γνωρίζει το ίδιο το ΝΑΤΟ και προπαντός να μην το γνωρίζουν οι ΗΠΑ; Να μη συμμετέχουν σ’ αυτό;
Μια θετική απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα, όπως είναι φυσικό, θα ανέτρεπε τον ίδιο τον τρόπο λειτουργίας και της δομής του ΝΑΤΟ, αλλά και τον πρωταγωνιστικό ρόλο, που παίζουν οι ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, θα ανέτρεπε τον τρόπο και το ρόλο που δρουν οι εθνικοί στρατοί στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και κάτω από την υψηλή εποπτεία του ΝΑΤΟ.
Και για να το δούμε πιο πρακτικά αυτό το ζήτημα θα αναφερθούμε σ’ ένα συγκεκριμένο παράδειγμα. Ο Τούρκος στρατηγός διοικητής της τόσο σημαντικής Νατοϊκής βάσης του Ινσιρλίκ, αφού αντιστράφηκαν οι όροι επιτυχίας του πραξικοπήματος, παραιτήθηκε και ζήτησε από τον Αμερικάνο στρατηγό διοικητή της βάσης πολιτικό άσυλο στις ΗΠΑ, αίτημα που απορρίφθηκε. Ο Τούρκος στρατηγός βρίσκεται ήδη ανάμεσα στους συλληφθέντες στρατηγούς.
Καταλαβαίνουμε όλοι γιατί το αίτημα του Τούρκου στρατηγού απορρίφθηκε. Θα επιβεβαίωνε την άμεση ανάμειξη των ΗΠΑ στο πραξικόπημα. Καταλαβαίνουμε, επίσης, και τη διπλωματική σημασία της απόρριψης του αιτήματος.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι εύλογο: Πως είναι δυνατό οι δύο σημαντικοί διοικητές της βάσης, απ’ όπου εξορμούν τα πολεμικά αεροσκάφη του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις τους στη Συρία, ο ένας, ο Τούρκος στρατηγός, να συμμετέχει στο πραξικόπημα και ο άλλος, ο Αμερικάνος στρατηγός, να αγνοεί ότι θα εκδηλωθεί πραξικόπημα στην Τουρκία;
Όσο απομακρυνόμαστε από την ημέρα πραγματοποίησης του πραξικοπήματος στην Τουρκία τόσο εντείνεται η προσπάθεια να διαχωριστεί ο ρόλος του ΝΑΤΟ και ιδιαίτερα των ΗΠΑ από τους πραξικοπηματίες. Το βασικό επιχείρημα που επικαλούνται ορισμένοι αναλυτές είναι ότι «αυτό δεν επιβεβαιώνεται», επιχείρημα πολύ αόριστο και ασαφές και κατά προέκταση εκ των πραγμάτων μη πειστικό.
Υπάρχουν και εκείνοι που υποστηρίζουν την άποψη ότι οι ΗΠΑ δε μπορεί να βρίσκονται πίσω από το πραξικόπημα, όχι επειδή απέτυχε, γιατί οι ΗΠΑ έχουν επιχειρήσει και άλλα πραξικοπήματα που απέτυχαν, αλλά επειδή ένα «επιτυχημένο» πραξικόπημα θα δημιουργούσε πολύ περισσότερα προβλήματα στις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, αλλά και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τα ερωτήματα που λογικά μπορούμε να διατυπώσουμε είναι: Πόσα περισσότερα προβλήματα θα προέκυπταν από αυτά που ήδη έχουν προκύψει, όταν οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ένωση απειλούν την Τουρκία με έξοδο από το ΝΑΤΟ, με σοβαρή χειροτέρευση των σχέσεων με τις ΗΠΑ και διακοπή των ενταξιακών διαδικασιών της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στην περίπτωση που υιοθετήσουν τη θανατική ποινή; Είναι λίγα αυτά τα προβλήματα και ήσσονος σημασίας, όταν θα αλλάξει ολοκληρωτικά το γεωστρατηγικό στάτους της περιοχής, αυτό, που υποτίθεται ότι οι ΗΠΑ θέλουν να μη διαταραχθεί από τη στάση της ίδιας της Τουρκίας;
Από την πλευρά μας καταθέσαμε, σε προηγούμενο άρθρο μας, την τοποθέτηση του ίδιου του Ταγίπ Ερντογάν ότι είχε ενημερώσει, σε προσωπική επικοινωνία, τον ίδιο το Μπαράκ Ομπάμα ότι επίκειται πραξικόπημα. Επομένως η Αμερικάνικη ηγεσία γνώριζε ότι επίκειται πραξικόπημα.
Πως γίνεται, τώρα, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, με τον έλεγχο που ασκούν πάνω στους εθνικούς στρατούς, με την ένταξή τους στις δομές του ΝΑΤΟ, με τη βέβαιη πληροφόρηση που είχαν, τουλάχιστον, να μην κάνουν την παραμικρή προσπάθεια για να το ματαιώσουν;
Έχουμε τη θέση ότι για να εξηγηθεί το πραξικόπημα στην Τουρκία πρέπει κανείς να το εντάξει στο γενικότερο πλαίσιο των γεωστρατηγικών σχεδίων των ΗΠΑ, που ήδη είναι γνωστά, και τα οποία, σ’ ένα σοβαρό βαθμό, ματαιώθηκαν από την παρέμβαση της Ρωσίας στη Συρία, μετά από την πρόσκληση που της απεύθυνε η κυβέρνηση της Συρίας.
Τόσο στην Τουρκία όσο και στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής διασταυρώνονται οι γεωστρατηγικές επιδιώξεις των μεγάλων δυνάμεων. Οι ΗΠΑ επεδίωκαν την επαναχάραξη των συνόρων της περιοχής, την ανατροπή κυβερνήσεων, τη δημιουργία νέων κρατών.
Από την άλλη η Τουρκία αναδείχτηκε σε μια ισχυρή δύναμη τόσο από οικονομική όσο και από στρατιωτική, πληθυσμιακή και εδαφική άποψη. Μια δύναμη με μεγάλη γεωστρατηγική σημασία. Δεν ήταν μια «ενδιάμεση» χώρα. Ήταν και μέλος του Group 20.
Στο πλαίσιο της αναβίωσης του νεοοθωμανισμού η αστική τάξη της Τουρκίας άρχισε να προβάλει τις δικές της απαιτήσεις για την περιοχή και προπαντός ήθελε να αποφύγει τις συνέπειες, που θα είχαν γι’ αυτήν οι γεωστρατηγικοί σχεδιασμοί των ΗΠΑ, που κατέληγαν και στη δημιουργία Κουρδικού κράτους. Δεν είναι τυχαίο γεγονός ότι ο Ταγίπ Ερντογάν αναφέρεται συνεχώς στην ενότητα της Τουρκίας και με ιδιαίτερη έμφαση μετά το πραξικόπημα.
Υπήρχε το αντικειμενικό έδαφος για μια τέτοια πολιτική εκ μέρους της Τουρκίας; Βεβαίως και υπήρχε. Η Τουρκία, αναφερθήκαμε παραπάνω, έχει δυναμώσει οικονομικά και στρατιωτικά, παίζει σημαντικό ρόλο για το ΝΑΤΟ, διαθέτει έναν πληθυσμό και μια εδαφική έκταση, που της επιτρέπουν να θέλει να παίξει το ρόλο μιας ισχυρής δύναμης στην περιοχή και επομένως να αναζητάει την επέκταση της επιρροής της, πράγμα που είναι ουσιαστική διάσταση της πολιτικής της από τον καιρό που διαλύθηκε η Σοβιετική Ένωση.
Όσο η Ρωσία δεν ήταν έτοιμη να δράσει ως παγκόσμια ιμπεριαλιστική δύναμη τα σχέδια της αστικής τάξης της Τουρκίας διευκολύνονταν. Αυτό δε σημαίνει ότι η Τουρκία δεν είχε, παράλληλα, και αντιθέσεις έως και προστριβές με τις ΗΠΑ. Ας θυμηθούμε ότι η Τουρκία δεν επέτρεψε τη διέλευση των Αμερικανικών δυνάμεων από το έδαφός της στο Ιράκ, στη Συρία ήρθε σε αντίθεση με τις ΗΠΑ σχετικά με το μέλλον του Άσσαντ.
Η αποφασιστική παρέμβαση της Ρωσίας γενικότερα στην περιοχή, ειδικά στη Συρία, ματαιώνει τους αρχικούς σχεδιασμούς των ΗΠΑ, τους τροποποιεί, ματαιώνει, όμως, και τους σχεδιασμούς της Τουρκίας προς Νότο. Δυσκολεύει τα πράγματα για την Τουρκία και προς Βορρά.
Η Τουρκία αντιλαμβάνεται πολύ καλά ότι δε μπορεί να παίξει με τη Ρωσία, ειδικά μετά την κατάρριψη του μαχητικού Σουχόι, που ήταν μια δοκιμασία των αντανακλαστικών της Ρωσίας και της αποφασιστικότητάς της, και εκ μέρους του ΝΑΤΟ, αφού δε μπορούν να παίξουν ούτε οι ΗΠΑ με τη Ρωσία, που αναγκαστικά αναδιπλώνονται, λόγω της στρατιωτικής παρουσίας της στην περιοχή και την αλλαγή των όρων στο έδαφος της Συρίας και των νέων συμμαχιών που διαμορφώνονται.
Το γεγονός αυτό φέρνει σε πολύ δύσκολη θέση την Τουρκία ως προς τη Ρωσία, αλλά δεν την απαλλάσσει και από τις αντιθέσεις που έχει με τις ΗΠΑ, που εξακολουθούν να έχουν τους δικούς τους γεωστρατηγικούς σχεδιασμούς, που περιλαμβάνουν και την Τουρκία. Πολύ γρήγορα οι αντιθέσεις με τις ΗΠΑ μετατρέπονται σε αντιθέσεις μέσα στην αστική τάξη της Τουρκίας.
Οι ΗΠΑ δε μπορούν να εμπιστεύονται πλέον τον Ταγίπ Ερντογάν, που αναζητάει, παράλληλα να αποκαταστήσει τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Ρωσία, γεγονός που θα είχε και πρακτικές συνέπειες για τις ίδιες τις ΗΠΑ και τους σχεδιασμούς τους, αλλά και για τη δράση του ΝΑΤΟ. Λέγεται ότι ο Ταγίπ Ερντογάν επέτρεψε την προσγείωση Ρωσικών μαχητικών αεροσκαφών στη βάση του Ινσιρλίκ. Παράλληλα ήταν έτοιμος να αποκαταστήσει τις σχέσεις του και με τη Συρία και τον Άσσαντ, ενώ άλλαξε το σχεδιασμό των στρατιωτικών του παρεμβάσεων μέσα στο έδαφος της Συρίας. Τουρκία και Ρωσία συμφωνούν στο ποιες είναι οι τρομοκρατικές ομάδες μέσα στη Συρία. Και αυτή είναι μια ποιοτική αλλαγή, αφού οδηγεί τους Τουρκομάνους να αδρανήσουν πλέον ως προς τις στρατιωτικές τους επιχειρήσεις. Ο Ταγίπ Ερντογάν αλλάζει και τη στάση του απέναντι στον Άσσαντ.
Το πραξικόπημα έρχεται σε μια στιγμή που οι αντιθέσεις στην αστική τάξη της Τουρκίας έχουν οξυνθεί στο έπακρο, ως προς την πολιτική που ακολουθεί ο Ταγίπ Ερντογάν, που αγγίζουν και το ίδιο του το κόμμα, ακόμη και υποστηρικτές του μέσα στο στρατό, που έχει αναδείξει ο ίδιος.
Οι ΗΠΑ έχοντας σημαντικές προσβάσεις μέσα στο στρατό της Τουρκίας και ως πολύ καλοί γνώστες της εσωτερικής κατάστασης της Τουρκίας, το ελάχιστο, που θα είχαν να κάνουν θα ήταν να σταματήσουν την εκδήλωση του πραξικοπήματος, εάν θεωρήσουμε ότι δεν το σχεδίασαν οι ίδιες. Δεν το έκαναν. Αντίθετα το άφησαν να εξελιχτεί. Η στάση τους δε στην αρχική φάση του πραξικοπήματος, που δείχνει ότι επικρατεί, δεν είναι καταδικαστική. Στη συνέχεια τροποποιούν τη στάση τους από τη στιγμή που φαίνεται ότι το πραξικόπημα δε μπορεί να επικρατήσει.
Το πρώτο συμπέρασμα που πρέπει να βγάλουμε από όσα παραπάνω περιγράψαμε είναι ότι η Τουρκία, ως ισχυρή περιφερειακή δύναμη που είναι, αδυνατεί να υλοποιήσει στην πράξη τα δικά της σχέδια για την επέκταση της επιρροής της, γιατί σκοντάφτουν πάνω στη «χούφτα» των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, που έχουν τους δικούς τους γεωστρατηγικούς σχεδιασμούς, που ξεπερνάνε τους αντίστοιχους σχεδιασμούς της Τουρκίας. Η Τουρκία δε μπόρεσε στην πράξη να παίξει το ρόλο του «μικρού ιμπεριαλιστή».
Και όχι μόνο δε μπόρεσε να παίξει το ρόλο του μικρού ιμπεριαλιστή αλλά βρέθηκε αντιμέτωπη και με ένα πραξικόπημα που μπορούν, ως εκ της θέσης τους, να καθοδηγήσουν και να πραγματοποιήσουν οι δυνάμεις εκείνες, που ανήκουν στη «χούφτα» των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, οι οποίες διαθέτουν και τη δύναμη αλλά και τις αντίστοιχες εκείνες διασυνδέσεις, τα ισχυρά ερείσματα, κυρίως στρατιωτικά, στο εσωτερικό της Τουρκίας.
Το δεύτερο συμπέρασμα που οφείλουμε να βγάλουμε – υπό μορφή ερωτημάτων, είναι το παρακάτω: Αμφιβάλλει κανείς ότι η Τουρκία είναι μια καπιταλιστική χώρα με μονοπωλιακό καπιταλισμό; Προφανώς όχι. Αμφιβάλλει κανείς ότι η Τουρκία είναι σε θέση να πραγματοποιήσει εξαγωγή κεφαλαίου; Προφανώς όχι. Αμφιβάλλει κανείς ότι η Τουρκία πήρε μέρος σε ιμπεριαλιστικούς πολέμους, όπως αυτός ενάντια στη Συρία; Προφανώς όχι. Αμφιβάλλει κανείς ότι η πολιτική της Τουρκίας είναι αντεργατική και αντιδραστική, φιλομονοπωλιακή; Προφανώς όχι. Αμφιβάλλει κανείς ότι η Τουρκία είναι μέλος ενός ιμπεριαλιστικού οργανισμού, του ΝΑΤΟ, και ήθελε να γίνει μέλος ενός δεύτερου ιμπεριαλιστικού οργανισμού, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επομένως έχει, και προσεχώς θα είχε, συμμετοχή στην ιμπεριαλιστική πολιτική αυτών των ιμπεριαλιστικών οργανισμών; Προφανώς όχι. Αμφιβάλλει κανείς ότι οι αντικειμενικές συνθήκες για το πέρασμα στο σοσιαλισμό στην Τουρκία είναι ώριμες; Προφανώς όχι. Αμφιβάλλει κανείς ότι ο υποκειμενικός παράγοντας στην Τουρκία είναι σε μεγάλη καθυστέρηση, αφού ματώνει για μια αντιδραστική πολιτική, όπως αυτή του Ταγίπ Ερντογάν; Προφανώς όχι. Αμφιβάλλει κανείς ότι η αστική τάξη της Τουρκίας θα ήθελε να παίξει τον ιμπεριαλιστικό της ρόλο, να επεκταθεί, να κερδίσει καινούργια εδάφη, όχι φιλόδοξα γενικότερα στην παγκόσμια αγορά, αλλά στην εγγύτερη περιοχή της Τουρκίας; Προφανώς όχι. Αμφιβάλλει κανείς ότι η αστική τάξη της Τουρκίας τελικά δεν πέτυχε τους στόχους της και ότι δημιούργησε συνθήκες εσωτερικής κρίσης δικής της και της ίδιας της Τουρκίας από εξωτερικούς και εσωτερικούς παράγοντες, που ελέγχονται από τη «χούφτα» των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων; Προφανώς όχι!
Αντιλαμβανόμαστε τώρα ποια είναι η αξία όλων εκείνων των επεξεργασιών που μας μιλάνε για τους «μικρούς ιμπεριαλιστές» για τους «υποϊμπεριαλιστές» και για την «ιμπεριαλιστική πυραμίδα», το πόσο αποπροσανατολιστικές είναι στον καθορισμό των κοινωνικών αντιθέσεων και των γενικότερων αντιθέσεων, στον καθορισμό της θέσης μιας χώρας στο διεθνές καπιταλιστικό σύστημα, όταν μια «περιφερειακή» δύναμη σαν την Τουρκία γίνεται «άνω – κάτω», όταν επιχειρεί να εφαρμόσει τον επεκτατισμό της, έστω σε περιορισμένη κλίμακα, έστω στη «γειτονιά» της;
Στο πλαίσιο των παραπάνω διαπιστώσεων ποια πρέπει να είναι η θέση του Επαναστατικού Κινήματος και πως πρέπει να δράσει; Αυτό το ερώτημα θα το αντιμετωπίσουμε στο επόμενο άρθρο μας.
COMMENTS