Αυτή η συνέντευξη, με τον Καθηγητή Deng Chundong, Πρόεδρο του Ινστιτούτου Μαρξισμού, της Κινεζικής Ακαδημίας Κοινωνικών Επιστημών, ελήφθη από την Jenny Clegg στο Λονδίνο στις 5 Δεκεμβρίου 2016. Μια ελαφρώς περιληπτική έκδοσή της εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη Morning Star. Η «Νέα Σπορά» παρουσιάζει ολοκληρωμένα τη συνέντευξη για ενημέρωση των αναγνωστών της.
Η Άποψη των Κινέζων Μαρξιστών
Έχουν περάσει πάνω από τρεις δεκαετίες από τότε που το απόφθεγμα του Τενγκ Ξιαοπινγκ παρομοίασε τις αλλαγές στη Κίνα με “το πέρασμα ενός ποταμιού πηδώντας προσεκτικά από πέτρα σε πέτρα”.
  |
Σε αυτή την πορεία η Κίνα δεν προχώρησε στα τυφλά: ο Μαρξισμός αποτέλεσε το βασικό οδηγό. Σήμερα η Κίνα συνεχίζει να προχωρά στο δρόμο των μεταρρυθμίσεων που προκαλούν βαθιές αλλαγές και ο πρόεδρος της, Ξι Ζινπινγκ, δίνει μεγάλη έμφαση στο θέμα του ιδεολογικού προσανατολισμού της χώρας. Σε διάγγελμά του από τη τηλεόραση το περασμένο Ιούλιο με την ευκαιρία των 95 χρόνων του ΚΚΚ, προειδοποίησε ότι “το να αγνοήσουμε ή να εγκαταλείψουμε τον Μαρξισμό, θα είχε σαν αποτέλεσμα το κόμμα να απωλέσει τα ουσιαστικά του στοιχεία και τους στόχους του.” και συνέχισε “…αυτό που χτίζουμε είναι ο σοσιαλισμός προσαρμοσμένος στα Κινέζικα χαρακτηριστικά, όχι κάποιο άλλου είδους -ισμός”.
Το Ινστιτούτο Μαρξισμού της Κινέζικης Ακαδημίας Κοινωνικών Επιστημών είναι ένα από τα σημαντικότερα ιδρύματα της Κίνας το οποίο, στα ανώτερα του κλιμάκια του, λειτουργεί σαν ερευνητικό ίδρυμα, σαν ένα ακαδημαϊκό ινστιτούτο δημιουργίας στρατηγικού σχεδιασμού (δεξαμενή σκέψης). Οι εμπειρογνώμονες και οι ερευνητές του όχι μόνο κατέχουν τις θέσεις και απόψεις των κλασσικών του Μαρξισμού αλλά εφαρμόζουν τη Μαρξιστική θεωρία στις σύγχρονες συνθήκες και χρησιμοποιούν το Μαρξισμό για να δημιουργήσουν θεωρητικές σκέψεις και πρακτικές σε σχέση με τη σοσιαλιστική οικονομία της αγοράς ενώ μέσω της κριτικής που ασκούν στο καπιταλισμό, αναγνωρίζουν και μαθαίνουν από τα λάθη της Δύσης.
Έμαθα περισσότερα για τις προσεγγίσεις των μαρξιστών της Κίνας όταν συναντήθηκα με το Καθηγητή Ντέγκ Τσαντονγκ, πρόεδρο του Ινστιτούτου, σε μια επίσκεψη του που έκανε στο Λονδίνο συνοδευόμενος από μια ολιγομελή αντιπροσωπία πολιτικών οικονομολόγων. Αρχίσαμε να συζητάμε για την άποψη της Κίνας για την Οκτωβριανή Επανάσταση με αφορμή την εκατονταετή επέτειο. Ο Καθηγητής Ντέγκ Τσαντονγκ μας εξήγησε:
“Η Οκτωβριανή Επανάσταση το 1917 σηματοδότησε μια νέα εποχή στην ανθρώπινη Ιστορία. Υπήρξε σημαντική πηγή έμπνευσης για το Κινέζικο λαό- η μεγάλη επιτυχία της μας έδειξε το δρόμο που πρέπει να βαδίσουμε για να εγκαθιδρύσουμε σοσιαλιστικό σύστημα σε μια χώρα όπου το προλεταριάτο έχει την εξουσία.
Εκείνη τη περίοδο, η Κίνα καταπιεζόταν από τον ιμπεριαλισμό (από το εξωτερικό) και τη φεουδαρχία και τον γραφειοκρατικό καπιταλισμό (στο εσωτερικό). Η Κίνα αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα. Πολλοί από τους προεξέχοντες στοχαστές της εποχής -μελετητές, φοιτητές και επιχειρηματίες- προσπάθησαν να βρουν πως θα σωθεί η Κίνα από αυτή τη δύσκολη θέση. Η επιτυχία της επανάστασης στη Ρωσία ήταν σα μια ηλιαχτίδα μέσα σε αυτή τη σκοτεινή περίοδο, ήταν κάτι το εξαιρετικά σημαντικό.
Για να τιμήσουμε την επέτειο της Οκτωβριανής Επανάστασης, πρέπει να μείνουμε σταθερά προσηλωμένοι στην κομμουνιστική ιδεολογία και να διατηρήσουμε σταθερά την πορεία μας ώστε να επιτύχουμε το σοσιαλισμό στις κινέζικες συνθήκες.”
Μετά τον ρώτησα την άποψη του για τη συνεισφορά του Φιντέλ Κάστρο στον παγκόσμιο αγώνα για το σοσιαλισμό.
“Ο Φιντέλ Κάστρο αγωνίστηκε όλη του ζωή για το λαό της Κούβας. Η άποψη της Κίνας είναι ότι είχε δύο σημαντικές συνεισφορές οι οποίες βοήθησαν και την Κίνα στο να διατυπώσει ολοκληρωμένα ένα μοντέλο για την επιτυχία της πορείας προς το σοσιαλισμό.
Καταρχάς, η Κούβα είναι μια πολύ μικρή χώρα στη Καραϊβική σε μικρή απόσταση από τη πιο ισχυρή χώρα του κόσμου, τη μεγαλύτερη καπιταλιστική χώρα, τις ΗΠΑ. Το ότι μια μικρή χωρά μπόρεσε να ακολουθήσει μια σοσιαλιστική πορεία κάτω από συνθήκες αποκλεισμού από τις ΗΠΑ κερδίζει από μόνο του το σεβασμό μας.
Τη δεκαετία του 1990, ενώ η ΕΣΣΔ και η Ανατολική Ευρώπη κατέρρευσε ο Φιντέλ Κάστρο διατήρησε τις πεποιθήσεις του και συνέχισε την ανάπτυξη του σοσιαλισμού στη Κούβα. Όλοι οι κομμουνιστές όπου και να βρίσκονται πρέπει να δείξουν το θαυμασμό τους και την ευγνωμοσύνη τους στο Φιντέλ.
Το ότι η σοσιαλιστική Κούβα προχώρησε και είχε επιτεύγματα παρά την τεράστια πίεση από τις ΗΠΑ οφείλεται πρώτο στην αποφασιστικότητα του Φιντέλ και δεύτερο στο ότι η Κούβα αναζήτησε το δικό της ιδιαίτερο τρόπο για να προχωρήσει. Ακολούθησε το δικό της δρόμο και δεν αντέγραψε τη ΕΣΣΔ και την Ανατολική Ευρώπη αλλά -και αυτό είναι το πιο σημαντικό- προσάρμοσε {τις σοσιαλιστικές αρχές οικοδόμησης} στις συγκεκριμένες συνθήκες της χώρας και διατύπωσε τις δικές τις ιδιαίτερες μεθόδους για την ανάπτυξη της κοινωνίας, αναπτύσσοντας ένα σοσιαλισμό δρόμο βασισμένο στα δικά τους χαρακτηριστικά.”
Ο κουβανικός σοσιαλισμός είναι πολύ διάσημος και αποτελεί πόλο έλξης ανά το κόσμο. Κέρδισε την εμπιστοσύνη του λαού του και αυτό είναι το προτέρημα του- ο λαός είναι μαζί με το Κομμουνιστικό κόμμα και αυτό σημαίνει ότι η Κούβα θα έχει ένα λαμπρό μέλλον”.
Παρόλο που ποτέ δεν επισκέφθηκε τη Κούβα, ο Καθηγητής Ντέγκ Τσαντονγκ είχε πολλές συνομιλίες με το Κουβανό πρέσβη στη Κίνα. Πριν τέσσερα χρόνια, μου είπε, Κίνα, Κούβα και Βιετνάμ είχαν συμφωνήσει να δημιουργήσουν μια ετήσια συνάντηση εμπειρογνωμόνων με σκοπό την ανταλλαγή εμπειριών, απόψεων και θέσεων από την οικοδόμηση του σοσιαλισμού σε διαφορετικές χώρες.
Το επόμενο ερώτημα σχετίστηκε με το επίπεδο της μαρξιστικής παιδείας στη Κίνα. Η αποδοχή του Δυτικού τρόπου σκέψης στο πρόγραμμα σπουδών των πανεπιστημίων, παράλληλα με την εξασθένηση της Μαρξιστικής οπτικής, αποτέλεσε αντικείμενο ιδιαίτερης ανησυχίας από πλευράς Μαρξιστών αναλυτών στη Κίνα. Στο σημείο αυτό επιχειρηματολόγησε ότι η “δυτικοποίηση” {αποδοχή των καπιταλιστικών πρακτικών} της οικονομικής θεωρίας ήταν μια από τις αιτίες κατάρρευσης της ΕΣΣΔ. Όπως σημείωσε, με την έναρξη των μεταρρυθμίσεων στη Κίνα και το άνοιγμα στον έξω κόσμο από τα τέλη της δεκαετίας του ’70, οι αξίες και ο τρόπος σκέψης των ΗΠΑ και της Ευρώπης είχαν τεράστια επίδραση στη Κίνα και τις προσεγγίσεις της σε θέματα κουλτούρας, εκπαίδευσης και οικονομική σκέψης.
“Τα πανεπιστημιακά συγγράμματα, ο τρόπος σκέψης, οι αξίες και ο ιδεολογικός προσανατολισμός του διδακτικού προσωπικού, η δομή και διδακτέα ύλη του προγράμματος σπουδών ακολούθησαν τα Δυτικά πρότυπα σε σημαντικό βαθμό.
Μακροπρόθεσμα αυτό θα έχει αρνητική επίδραση, θα υποσκάψει τη Μαρξιστική παιδεία και για αυτό το λόγο η κατάσταση πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξει.”
Για να πραγματοποιηθεί αυτή η αλλαγή ο Καθηγητής Ντέγκ Τσαντονγκ ανέφερε την ανάγκη να παρθούν τρία μέτρα:
“Καταρχάς πρέπει να εκπαιδευτούν οι διδάσκοντες και ιδιαίτερα εκείνοι που επιφορτισμένοι να διδάσκουν το Μαρξισμό σε σχολεία και πανεπιστήμια. Ο τρόπος σκέψης τους δεν πρέπει να επηρεάζεται από τις Δυτικές αξίες, {αλλά αντίθετα} πρέπει να διαπνέονται από το Μαρξιστικό τρόπο σκέψης καθώς στάσης απέναντι στη ζωή, στη κοσμοθεώρηση τους και στις μεθόδους τους.”
Το υπουργείο παιδείας πρέπει με ευθύνη του να οργανώσει ημερίδες και σεμινάρια για πανεπιστημιακούς δασκάλους. Το Ινστιτούτο Μαρξισμού πρέπει να οργανώσει θερινά σχολεία με θέμα το Μαρξισμό για δασκάλους των επαρχιών.
“Το δεύτερο πράγμα που πρέπει να αλλάξει είναι τα ακαδημαϊκά εγχειρίδια. Μέχρι τώρα, πολλά από τα βιβλία που χρησιμοποιούνται στα πανεπιστήμια για τη διδαχή οικονομικών, νομική, ιστορίας, κοινωνικών επιστημών, δημοσιογραφίας και ΜΜΕ κλπ ήταν απλές αντιγραφές από δυτικά ακαδημαϊκά εγχειρίδια. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Φυσικά και υπάρχει θεματολογία μέσα από την οποία μπορούμε να διδαχτούμε αλλά πρέπει να είμαστε επιλεκτικοί για το τί είναι κατάλληλο για τη Κίνα και όχι να κάνουμε μια απλή αντιγραφή και μίμηση των πάντων.”
Το τρίτο που ο Ντέγκ Τσαντονγκ ανέφερε είναι ότι παρόλο που η διδασκαλία του Μαρξισμού είναι υποχρεωτική στα πανεπιστήμια, τα προηγούμενα χρόνια οι ώρες διδασκαλίας στο πρόγραμμα σπουδών μειώθηκαν σημαντικά μέχρι και κατά το ήμισυ ή ακόμα και κατά τα 2/3.
“Είναι, λοιπόν απαραίτητο να υιοθετήσουμε εκείνα τα μέτρα που θα ενισχύουν τη διδασκαλία της Μαρξιστικής θεωρίας σε όλη τη χώρα”.
Στο Ινστιτούτο, η διδασκαλία του Μαρξισμού επικεντρώνεται στα έργα των Μαρξ, Έγκελς, Λένιν και Μάο αλλά συγχρόνως καλύπτει όλο το φάσμα των Μαρξιστικών αναζητήσεων {διαμαχιών}: Όχι μόνο τη βασική θεωρία του Μαρξισμού αλλά και το πως αυτή εφαρμόζεται στη Κινεζική πολιτική οικονομία, νομική και ρυθμιστική πρακτική. Το περιοδικό του Ινστιτούτου “Διεθνής Κριτική Σκέψη” (International Critical Thought) εμπεριέχει άρθρα από Κινέζους και Δυτικούς Μαρξιστές και για σύγχρονα ζητήματα αλλά και ζητήματα θεωρίας.
Για το ζήτημα της παγκοσμιοποίησης ο Ντέγκ Τσαντονγκ σημείωσε ότι το βασικό ζήτημα είναι το ποιός έχει κυρίαρχο ρόλο ώστε να ηγεμονεύει της διαδικασίας και να επιβάλει τους όρους της παγκοσμιοποίησης.
“Για την ώρα, φυσικά, είναι οι Δυτικές δυνάμεις που έχουν το κυρίαρχο ρόλο – η Κινέζικη άποψη είναι ότι τα παγκόσμια θέματα δεν πρέπει να τα καθορίζει μια μόνο χώρα αλλά πρέπει να προνοούμε και να ενισχύουμε το πλουραλισμό και τη πολυ-πολικότητα. Συγκεκριμένα, όλες οι χώρε του κόσμου πρέπει να έχουν την ευκαιρία να ενταχθούν σε ένα σύστημα λήψης αποφάσεων. Όλες οι χώρες πρέπει εξίσου να συμμετέχουν και να έχουν λόγο, να μπορούν να συνδιαλέγονται και να προσπαθούν να επιλύσουν από κοινού τα σημαντικά θέματα που απασχολούν ολόκληρη την ανθρωπότητα για το μέλλον της.
Σαν μέρος αυτής της διαδικασίας, η Κίνα σταδιακά θα έχει μεγαλύτερη ανάμιξη και συνεισφορά στις διαδικασίες διαχείρισης των παγκόσμιων θεμάτων παίζοντας ενεργό ρόλο με το να καθορίσει {και να παρουσιάσει} τα σχέδια της και να προτείνει νέους τρόπους προώθησης της παγκόσμιας ανάπτυξης.”
Για το τέλος της συζήτησης, έθεσα το θέμα της άρνησης από πλευράς Ντόναλντ Τράμπ ότι υπάρχει ζήτημα υπερθέρμανσης του πλανήτη και ο Ντέγκ Τσαντονγκ σχολίασε:
“Το πως θα επιλέξουν οι ΗΠΑ να χειριστούν το θέμα καθώς και τη συμφωνία των Παρισίων, είναι δικό τους ζήτημα, δεν θα εμπλακούμε σε αυτό. Σε ότι μας αφορά, η Κίνα έχει δεσμευτεί να συνεργαστεί με την διεθνή κοινότητα και να συνεισφέρουμε στη διαχείριση αυτού του σοβαρού προβλήματος.”
COMMENTS