Τα γεγονότα στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο των Αθηνών (ΕΚΠΑ) έχουν φέρει στην επικαιρότητα δύο θέματα μείζονος πολιτικής σημασίας. Το πρώτο θέμα αφορά στη στάση των πρυτανικών αρχών απέναντι στους φοιτητές, οι οποίοι προσπάθησαν να διαμαρτυρηθούν την ώρα που συνεδρίαζε η σύγκλητος κεκλεισμένων των θυρών στο κεντρικό κτίριο του ΕΚΠΑ.
Η διαμαρτυρία αυτή, που αφορούσε σε θέματα της κατάστασης και λειτουργίας του ΕΚΠΑ (καθαριότητα, φύλαξη του ΕΚΠΑ, συνθήκες εργασίας των εργαζομένων κ.α.), συνάντησε τη σφοδρή αντίθεση του πρύτανη του ΕΚΠΑ, Θόδωρου Φορτσάκη, και συνολικά της συγκλήτου, όπου θεώρησαν ότι οι φοιτητές και οι εργαζόμενοι, με την παρουσία τους, παραβιάζουν την ομαλή λειτουργία της συγκλήτου και το θεσμικό πλαίσιο που διέπει πλέον τα Πανεπιστήμια της χώρας.
Ο πρύτανης του ΕΚΠΑ συγκάλεσε εκ νέου τη σύγκλητο παρουσία αστυνομικών δυνάμεων προκειμένου να αποτρέψει την εμφάνιση των φοιτητών στο χώρο συνεδρίασης της συγκλήτου. Προηγουμένως, βέβαια, είχε καταφερθεί ενάντια στους φοιτητές και τους είχε απειλήσει με κυρώσεις, ενώ προχώρησε σε δηλώσεις υιοθετώντας το συνηθισμένο πολιτικό λεξιλόγιο της κυβέρνησης περί μειοψηφιών που επιβάλλουν με βία τις θέσεις τους. Έφτασε να κάνει λόγο για «πολιτειακή ανωμαλία» δίνοντας μια πολιτική πάσα στην κυβέρνηση για τα περαιτέρω.
Τα γεγονότα αυτά έγιναν η αφορμή να εξαπολυθεί μια απροκάλυπτη και μεγάλης έντασης πολιτική επίθεση από τα ΜΜΕ ενάντια στους φοιτητές, στην ουσία ενάντια στο ίδιο το φοιτητικό κίνημα, στην οποία πήρε μέρος και ο ίδιος ο πρωθυπουργός αφιερώνοντας ένα μεγάλο μέρος της ομιλίας του σε συγκέντρωση της ΟΝΝΕΔ. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτής της ομιλίας ήταν η επίδειξη ενός αυταρχικού πνεύματος με βάση το οποίο θα αντιμετωπίζονται οι διαμαρτυρίες και οι αγώνες του φοιτητικού κινήματος στο εξής και η προσπάθεια, στην κυριολεξία, να ντοπάρει την ΟΝΝΕΔ ο πρωθυπουργός, προκειμένου να παίξει την «πρωτοπορία» στο πέρασμα του αυταρχισμού μέσα στα Πανεπιστήμια.
Πολλά από τα ΜΜΕ βρήκαν την ευκαιρία να εκθειάσουν τη σημερινή κατάσταση που επικρατεί στα Πανεπιστήμια, που μπήκαν, υποτίθεται, σ’ έναν ομαλό δρόμο λειτουργίας με τις μεταρρυθμίσεις που έγιναν και καλούσαν τον πρωθυπουργό να προχωρήσει με την ίδια αποφασιστικότητα, όπως στα Πανεπιστήμια, και το ίδιο πνεύμα στην πραγματοποίηση των μεταρρυθμίσεων, που αφορούν και στην οικονομία της χώρας.
Το δεύτερο θέμα αφορά στη συνολική κατάσταση των Πανεπιστημίων. Εδώ και τρείς δεκαετίες το Ελληνικό Πανεπιστήμιο δέχεται μια ανηλεή επίθεση σχετικά με τη δομή των προγραμμάτων και το επίπεδο σπουδών, την έρευνα, τη σχέση του με την αγορά εργασίας και τη σύνδεση του με την παραγωγική δραστηριότητα και τις επιχειρήσεις, τον τρόπο λειτουργίας του, τη συμμετοχή των πανεπιστημιακών φορέων στη διοίκηση, το διοικητικό προσωπικό.
Αυτή η επίθεση, που άρχισε με την αναθεώρηση του βασικού θεσμικού πλαισίου που πρόβλεπε ο νόμος 1268/82, ψηφισμένος από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, συστηματοποιήθηκε από τη στιγμή που εμφανίστηκε η Διακήρυξη της Μπολόνιας, η οποία αφορούσε συνολικά στην πολιτική της ΕΟΚ και μετέπειτα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ανώτατη Εκπαίδευση και την Έρευνα.
Αυτός ο νόμος, όταν ψηφίστηκε, αντανακλούσε τους συσχετισμούς των δυνάμεων εκείνης της εποχής, με ένα φοιτητικό κίνημα πολύ ισχυρό. Εν μέρει ενσωμάτωσε ορισμένες από τις διεκδικήσεις του πανεπιστημιακού κινήματος. Το βασικό γνώρισμα ήταν ότι απάλλαξε το Πανεπιστήμιο από την πρωτοκαθεδρία της Έδρας, που πάνω σ’ αυτήν εκφραζόταν και η αντίστοιχη διοίκηση του Πανεπιστημίου, καθώς και η Έρευνα.
Πρέπει να πούμε ότι η ψήφιση αυτού του νόμου έφερε, αρχικά, μια απελευθέρωση του Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ), που πριν συσσωρευόταν κυρίως στις θέσεις των Βοηθών και Επιμελητών, άνοιξε το δρόμο για καινούργια προγράμματα σπουδών, που εξασφάλιζαν μέχρις ενός σημείου τον ενιαίο χαρακτήρα των προγραμμάτων σπουδών και των αντίστοιχων επιστημονικών αντικειμένων.
Με την εξέλιξη του ΔΕΠ και την καθιέρωση των νέων προγραμμάτων σπουδών το Ελληνικό Πανεπιστήμιο εκσυγχρονίζεται, δημιουργούνται νέα Τμήματα σε νέα επιστημονικά αντικείμενα, αρχίζει να δέχεται μεγαλύτερο αριθμό φοιτητών, διοικείται πιο δημοκρατικά με τη συμμετοχή των φοιτητών και των εργαζομένων και πριν απ’ όλα του ΔΕΠ, επεκτείνεται η ερευνητική του δραστηριότητα.
Το αποτέλεσμα ήταν να αναβαθμιστεί το Ελληνικό Πανεπιστήμιο, παρά τις κληρονομημένες αδυναμίες του, που κυρίως αφορούσαν τη συνολική διάρθρωση του Πανεπιστημιακού Χώρου και τη σύνδεσή του με τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας και των εργαζομένων, την οικονομική του στήριξη από το κράτος.
Στον εκσυγχρονισμό αυτό του Πανεπιστημίου ο κύριος μοχλός που έφερε την αναβάθμιση του Πανεπιστημίου ήταν τα νέα προγράμματα σπουδών. Πάνω στα προγράμματα σπουδών διασταυρώθηκαν και συνενώθηκαν οι προσπάθειες για υψηλού επιπέδου σπουδές τόσο του ΔΕΠ όσο και των φοιτητών.
Για την Ιστορία πρέπει να πούμε ότι η συμμετοχή των φοιτητών, ειδικότερα των δυνάμεων που επηρέαζε η Πανσπουδαστική και η ΚΝΕ στους φοιτητές και το ΚΚΕ στο ΔΕΠ, έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο. Υπήρξε συστηματική παρέμβαση και επιστημονική στήριξη, με επιτροπές μελέτης, για τη διάρθρωση και το περιεχόμενο των προγραμμάτων σπουδών, για την εξασφάλιση των θεμελιωδών επιστημών ως κορμού των προγραμμάτων σπουδών, για τη σχέση της θεωρίας και της εφαρμογής ή με άλλα λόγια του θεωρητικού και εφαρμοσμένου μέρους του επιστημονικού αντικειμένου.
Εδώ καταρρέει ο καλλιεργημένος μύθος από τα αστικά ΜΜΕ ότι η συμμετοχή των φοιτητών και οι αγώνες τους εμπόδιζαν την αναβάθμιση του Ελληνικού Πανεπιστημίου. Το αντίθετο ακριβώς συνέβη. Οι φοιτητές, με την οργανωμένη έκφρασή τους μέσα από το φοιτητικό κίνημα ήταν αυτοί που ωθούσαν συνεχώς στην καλυτέρευση των σπουδών.
Και πρέπει κάποτε να ειπωθεί η πλήρης αλήθεια ότι το κύριο εμπόδιο στην αναβάθμιση του περιεχομένου των σπουδών και της έρευνας ήταν η ίδια η Πολιτεία και οι διάφορες κυβερνήσεις που πέρασαν, με τις συνεχείς προσπάθειες που κατέβαλαν, μέσα από μία παρατεταμένη θεσμική αναθεώρηση, με αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις για να εναρμονίσουν το περιεχόμενο σπουδών πάνω στις νέες εργασιακές σχέσεις, που ήθελαν να επιβάλουν στους νέους εργαζόμενους και σ’ όλους τους εργαζόμενους, γεγονός που δε συμβάδιζε με την εξέλιξη των επιστημών και την ολοκληρωμένη μόρφωση των νέων επιστημόνων.
Ο νόμος 1268/82 ενώ δεν αποτελούσε έναν ολοκληρωμένο νόμο, για τις πραγματικές ανάγκες του Πανεπιστημίου, ενώ περιείχε και διατάξεις που άνοιγαν το δρόμο για ό,τι αργότερα θα ερχόταν, από ένα σημείο και μετά αποτελούσε εμπόδιο για τις κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις γι’ αυτό βάλθηκαν να τον αναθεωρήσουν, αναθεώρηση που άρχισε από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, μέχρις ότου να τον καταργήσουν εντελώς.
Μ’ αυτές τις αναθεωρήσεις, που κύρια χτυπούσαν τις δημοκρατικές κατακτήσεις του πανεπιστημιακού κινήματος, αλλά και το ίδιο το περιεχόμενο των σπουδών και τη δομή τους, προκειμένου να εναρμονιστεί το θεσμικό πλαίσιο του Πανεπιστημίου στο πνεύμα και το γράμμα των κατευθύνσεων της πολιτικής της Διακήρυξης της Μπολόνιας και σ’ ότι επακολούθησε στο θεσμικό πλαίσιο από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εμφανίζονται και τα πρώτα διαλυτικά φαινόμενα στο ίδιο το Πανεπιστήμιο. Γι’ αυτό το θέμα, όμως, θα μιλήσουμε στην επόμενη συνέχεια για να έχουν οι αναγνώστες μας μια ολοκληρωμένη εικόνα για το τι πραγματικά συμβαίνει στο Ελληνικό Πανεπιστήμιο σήμερα.
COMMENTS